Najważniejszymi przedmiotami, według dorosłych Polaków, są historia, język polski i matematyka.
Czy jednak istotnie są to najważniejsze kompetencje jakimi posługujemy się w dorosłym życiu?
Systemy edukacyjne na świecie szybciej reagują na zmiany zachodzące w otaczającym nas świecie i starają się przygotować swoich obywateli do rzeczywistości, którą zastaną jako dorośli. Dlatego poza standardowymi przedmiotami wprowadzają nowe.
1. Lekcja szczęścia (Niemcy)
Jak być szczęśliwym? Wielu z nas chciałoby poznać ten sekret. A w Niemczech dzieci uczą się w szkole życia w harmonii ze sobą i ze światem. Lekcje szczęścia prowadzone są w ponad 100 szkołach. Nie ma testów i egzaminów, ale w ciągu roku każdy uczeń jest zaangażowany w realizację swojego „dobrego projektu”. Na przykład kręci film, które może uszczęśliwić innych. Dzieci mogą angażować się w różne projekty, które przynoszą im radość. poczucie spełnienia i satysfakcji.
Podobne lekcje są wprowadzane w innych szkołach na całym świecie: w Bhutanie, na Krecie i w Australii. Program ten nosi nazwę „edukacji pozytywnej”. Opiera się na psychologii Martina Seligmana, który aktywnie poszukuje sposobów na osiągnięcie szczęścia.
2. Nauka o jedzeniu (USA)
Dzieci w wieku szkolnym wychodzą z klas lekcyjnych i odwiedzają różne miejsca, żeby zobaczyć, poczuć i dotknąć to czego się nauczyły. Na przykład w lokalnym gospodarstwie rolnym, fabryce, restauracji lub zakładzie recyklingu śmieci. Lekcja odbywa się raz w tygodniu i trwa 5 godzin. Przed każdym wyjściem nauczyciel przygotowuje uczniów teoretycznie. Dzieci dowiedzą się, skąd pochodzą produkty i jaka jest ich wartość odżywcza, w jaki sposób uprawia się warzywa itp.
W programie edukacyjnym starszych klas, uczniowie „otwierają restaurację”: kupują i gotują jedzenie i sprzątają po sobie. Program obejmuje rozwój marki i koncepcji restauracji, badanie systemu odpowiedzialnej produkcji, obliczanie współczynnika użytecznego w produktach, pozyskiwanie i szkolenie pracowników.
3. Lekcja komunikacji (Hiszpania)
To lekcje obowiązkowe. Uczęszczają na nią wszyscy hiszpańscy uczniowie od 3 lat i do 11 klasy. Zajęcia przypominają bardziej kameralne spotkania: uczniowie oglądają filmy i poznają różne sytuacje życiowe. Tematy do dyskusji obejmują komunikowanie się z innymi ludźmi i rozwiązywanie sporów. Dzieci uczą się kontrolować emocje i słyszeć rozmówcę. W ramach lekcji odbywają się cotygodniowe spotkania – dyskusje na temat problemów społecznych.
W Izraelu także istnieje odpowiednik takiej lekcji komunikacji. Zwykle wygląda to tak: kilku uczniów przedstawia swoje racje i problemy do rozwiązania. A potem cała klasa szuka rozwiązań.
4. Sprzątanie i prawo (Szwecja)
Housekeeping lub hemkunskap, to nazwa lekcji, która przygotowuje dzieci do prac jakie musi wykonywać każda dorosła osoba. Uczy się też dzieci odchodzenia od stereotypów przypisywania pewnych obowiązków określonej płci. Wszyscy razem robią na drutach, szyją, stukają młotkiem, czy posługują się śrubokrętem. I oczywiście wszystkie uczą się gotować. A praktykę zawsze poprzedza teoria: zasady zdrowej diety, obliczanie ważnych składników odżywczych, a nawet planowanie budżetu.
Mali Szwedzi są traktowani jak dorośli: rozwija się ich niezależność i uczy oszczędzać. Przygotowuje do odpowiedzialnego kupowania, poznania swoich praw jako konsumenta i obywatela.
5. Forest School (UK)
Od dzieciństwa mali Brytyjczycy uczą się w lesie. Już w klasach podstawowych uczą się poruszać po okolicy, ścinać gałęzie, rozpalać ogniska, budować chaty i rozpoznawać jadalne rośliny i grzyby. Uczą się szacunku do przyrody i całego ekosystemu.
6. Sztuka sporu (Holandia, Izrael)
W Holandii takie zajęcia odbywają się w ramach lekcji języka ojczystego. Klasa jest podzielona na 2 drużyny i każda musi bronić swojej pozycji. Co więcej, dziecko nie może wybrać punktu widzenia, którego chce bronić. Nauczyciel ocenia, jak dobrze prezentowane są informacje. A co najważniejsze, czuwa, nie dochodziło do eskalowania perswazji i agresji, których tak trudno uniknąć w gorącej debacie. W rezultacie rozwija się lojalność wobec ludzi i zrozumienie, że w każda sytuacja ma dwie strony medalu.
Podobne działania istnieją w Izraelu. Omawiają technikę mowy, jej treść, plastykę ciała, mimikę twarzy, odczucia wewnętrzne i werbalizację argumentów w trakcie sporu.
7. Cyberbezpieczeństwo (Izrael)
Dzieci spędzają sporo czasu przed komputerem i póki co to się nie zmieni. Dzieci blogują i prowadzą kanały YouTube. Zależność dzieci od cyberprzestrzeni rośnie. Niektóre kraje dbają więc, by korzystały z niej odpowiedzialnie i mądrze. To był powód pojawienia się lekcji na temat zagrożeń w cyberprzestrzeni w wielu szkołach w Izraelu. Nauczyciele mówią o tym, jak zachowywać się w sieciach społecznościowych, dzielić się treścią zgodnie z prawem, jak reagować i odpowiadać na negatywne komentarze.
Jak unikać sztuczek hakerów, nie infekować wirusów na komputerze lub smartfonie i chronić swoje dane osobowe. Szczególną uwagę zwraca się na hazard i uzależnienie od gier wideo.
8. Sztuczna inteligencja (Chiny)
Lekcja „sztuczna inteligencja” jest w szkołach podstawowych i średnich w Chinach. Przedmiot jest nowy, pojawił się w programie dopiero w 2019 roku. 10-tomowa seria podręczników opowiada nie tylko o historii i rozwoju sztucznej inteligencji, ale także o tym, jak ją stosować.
Na przykład do rozpoznawania twarzy, autonomicznej jazdy i bezpieczeństwa publicznego. Oprócz nudnej teorii w klasie dzieci budują roboty, aby utrwalić wiedzę zdobytą w praktyce.
9. Joga (Wielka Brytania, USA, Australia)
Chodzisz na jogę po pracy, aby złagodzić stres? A uczniowie w niektórych krajach mają szczęście medytować w szkole. Lekcje medytacji odbywają się w angielskich, australijskich i amerykańskich szkołach średnich.
Zajęcia odbywają się zwykle 2 razy w tygodniu przez 40 minut. Nauczyciele, aby mieć prawo do nauczania takiego przedmiotu, przechodzą 6-tygodniowe szkolenie. Szczególny nacisk kładzie się na wyciszenie układu nerwowego dzieci szczególnie chłopców, którym trudniej jest medytować. Młodsi uczniowie medytują przez kilka minut, aby się uspokoić i ćwiczyć cierpliwość. Wśród nastolatków zajęcia pomagają łagodzić konflikty, obserwować swoje emocje i spokojnie rozwiązywać problemy.
10. Moralność (Wietnam)
W Wietnamie edukacja wciąż jest luksusem, do którego nie wszyscy mają dostęp. Ale tego co jest dobre, a co złe, mały Wietnamczyk uczy się już w wieku 6 lat. Szeroko pojęta moralność jest elementem nauczania przy okazji innych przedmiotów. Nauczyciele zwracają uwagę uczniów na słuszność, dobro ogółu oraz o tym jakie są konsekwencje naruszania przyjętych zasad moralnych.
Bonus
W japońskich szkołach zabrania się spożywania śmieciowego jedzenia. Nauczyciel może napomnieć rodziców, jeśli podczas lunchu dziecko ma ze sobą niezdrową żywność.
Mama trójki dzieci, która od niedawna mieszka w Japonii opowiada jak musiała opanować sztukę gotowania szkolnych posiłków.
„Przyszłam odebrać syna. Jego nauczyciel wezwał mnie, wyjął telefon i pokazał zdjęcie odebranego mu lunchu, mówiąc, że jest szkodliwy. Miał ze sobą kanapkę z pełnego ziarna, banana, paluszek serowy, pokrojoną paprykę i marchewkę!”
Pokazał mi obiady innych dzieci. Na zdjęciu było wiele kompozycji z dodatkiem ryżu, które zostały ozdobione postaciami z japońskich kreskówek. Myślałam, że żartuje, ale twarz nauczyciela pozostała surowa. Musiałam nauczyć się robić tradycyjne posiłki bento.”
