Immunolodzy z Towarzystwa Maxa Plancka badają wpływ szczepionki przeciwgruźliczej (BCG) na odporność człowieka na choroby wirusowe dróg oddechowych.
O pierwszych wynikach ich pracy.
Czy szczepionka BCG (Calmett-Guerin Bacillus), znana z zapobiegania gruźlicy u dzieci, znana od początku ubiegłego wieku, może chronić organizm przed niebezpiecznym koronawirusem SARS-CoV-2? Naukowcy w kilku krajach na całym świecie, w tym w Niemczech, rozpoczęli badania nad tą kwestią.
Nie chodzi o przekwalifikowanie szczepionki BCG w szczepionkę SARS-CoV-2. Jeśli naukowcy potwierdzą, że zwiększa ona naturalną odporność człowieka na choroby wirusowe dróg oddechowych, możliwe jest, że szczepionka BCG może być stosowana do tego celu, dopóki na rynku nie pojawi się szczepionka koronawirusowa.
Hipotezę tę potwierdzają między innymi wyniki eksperymentów laboratoryjnych na myszach opublikowane pod koniec marca przez Towarzystwo Naukowe Maxa Plancka (Max-Plank-Gesellschaft). Badacze wykazali, że we krwi gryzoni zaszczepionych szczepionką BCG stwierdzono niższe stężenie wirusów grypy grupy A.
Profesor Stefan Kaufmann jest kierownikiem działu immunologii w Instytucie Biologii Zakaźnej Maxa Plancka w Berlinie i jest jednym z wiodących światowych ekspertów w dziedzinie badań nad gruźlicą. Kilka lat temu, pod jego kierownictwem powstała szczepionka VPM1002, która według niemieckich ekspertów może być jeszcze bardziej skuteczna w walce z gruźlicą niż szczepionka BCG.
Szczepionka BCG jako sposób na wzmocnienie odporności na koronawirusa
Jak powiedział profesor Kaufman w wywiadzie dla DW, on i jego koledzy przygotowują się teraz do przeprowadzenia badań klinicznych tej szczepionki. Celem jest sprawdzenie, czy jest ona w stanie zwiększyć odporność organizmu na wirusy grypy i choroby wirusowe dróg oddechowych, w tym zapalenie płuc COVID-19 wywołane przez koronawirusa SARS-CoV-2. Oczekuje się, że personel medyczny wielu klinik w całych Niemczech będzie zaangażowany w te badania – jako grupa, która szczególnie często staje w obliczu źródła tej infekcji.
Według profesora Kaufmana „Najlepiej byłoby, gdyby zaszczepieni ludzie w ogóle nie zachorowywali na Covid-19. Inną opcją jest ta, w której choroba wystąpi u nich stłumionej formie” wyjaśnia.
Czy to oznacza, że ludzie zaszczepieni szczepionką BCG w dzieciństwie są bardziej odporni na zakażenie koronavirusem i zachorowanie na Covid-19?
Czy to oznacza, że ludzie zaszczepieni BCG są lepiej chronieni przed SARS-CoV-2 niż ci, którzy nie mają takiej szczepionki? Stefan Kaufman nie udziela jasnej odpowiedzi na to pytanie. Według profesora brak dowodów na to, że ochrona organizmu zapewniana przez szczepionkę BCG została zachowana przez dziesięciolecia. Niemniej nie wyklucza się takiej możliwości.
W części krajów europejskich szczepienie przeciw gruźlicy w latach dziewięćdziesiątych zostało anulowane z powodu niskiego ryzyka zachorowania. Jednak w Polsce kontynuowano szczepienia.
Jak szczepionka BCG była stosowana w Polsce?
1921 – opracowanie pierwszej szczepionki przeciw gruźlicy we Francji.
1926 – przeprowadzenie pierwszego szczepienia BCG w Polsce.
1955 – wprowadzenie obowiązkowych szczepień BCG u noworodków, dzieci i młodzieży do ukończenia 18 lat, a także osób pełnoletnich, które wybierały się na studia, do zakładów szkolenia lub doskonalenia zawodowego oraz zgłaszających się do pracy w zakładach przeciwgruźliczych (4-15 dzień życia – szczepienie pierwotne i 10-12 miesiąc, 2, 4, 7, 12, 15 i 18 rok życia u dzieci i młodzieży z ujemnym wynikiem badania tuberkulinowego – szczepienia wtórne).
1972 – wprowadzenie schematu szczepienia BCG w: 2, 7, 10, 15 i 18 roku życia.
1991 – objęcie obowiązkowymi szczepieniami przeciwko gruźlicy osób do 19 lat, osób idących na studia wyższe oraz do policealnych szkół zawodowych, a także osób przystępujących do pracy w zakładach dla chorych na gruźlicę i choroby płuc.
1998 – objęcie obowiązkowymi szczepieniami przeciwko gruźlicy noworodków i niemowląt (do 24 godzin od urodzenia), dzieci w 12 miesiącu życia bez blizny lub z blizną po pierwszym szczepieniu poniżej 3 mm, dzieci w 7 roku życia z ujemną próbą tuberkulinową mające kontakt z chorymi na gruźlicę, osoby w 18 roku życia, zgłaszające się na studia wyższe oraz podejmujące naukę w policealnych szkołach medycznych, u których stwierdzono ujemną próbę tuberkulinową.
2006 – ograniczenie obowiązkowego szczepienia BCG do jednej dawki, podawanej wyłącznie dla noworodków i niemowląt (do 24 godzin od urodzenia), zaniechanie wykonywania testów tuberkulinowych.
2019 – szczepienie noworodków przeciw gruźlicy powinno być przeprowadzone przed wypisaniem noworodka ze szpitala (niekoniecznie w 1. dobie życia).
Według internetowej publikacji naukowej Sciencemag, oprócz Niemiec, również w Holandii rozpoczęto niedawno badania nad możliwym wzmocnieniem odporności na koronawirusa SARS-CoV-2 za pomocą szczepionki BCG. Oczekuje się, że naukowcy z Australii i Stanów Zjednoczonych rozpoczną podobne badania. W Stanach Zjednoczonych, podobnie jak w Niemczech, przedmiotem badań będzie kandydat na szczepionkę VPM1002, a nie klasyczna szczepionka BCG.
Szczepienia przeciwko pneumokokom i lekom na HIV jako lek na koronawirusa
Co się tyczy dodatkowej ochrony przed koronawirusem za pomocą szczepionki przeciw pneumokokom, która, jak wiadomo, została ostatnio zaaplikowana kanclerz Niemiec Angeli Merkel, zdaniem profesora Kaufmanna, nie zapewnia ona ogólnej ochrony przed koronawirusami. „Jednak jeśli pacjent jest chroniony taką szczepionką przeciwko temu czynnikowi wywołującemu inne choroby układu oddechowego, nie grozi mu tak zwane współzakażenie (zakażenie różnymi typami wirusa w tym samym czasie)” – powiedział profesor. Dlatego szczepienie przeciwko pneumokokom jest szczególnie polecane dla osób starszych.